SENATUAREN FUNTZIOAK
Azken berrikuspena 06/10/2022
Espainiako 1978ko Konstituzioak (66. artikulua) Gorte Nagusiei eta, beraz, Senatuari ematen dizkie parlamentu ororen ohiko hiru funtzioak: estatuaren botere legegilea, estatuaren aurrekontuak onartzea eta Gobernuaren ekintza kontrolatzea. Funtzio horiei Konstituzioko beste artikulu batzuetan aurreikusitakoak gehitzen dira.
Funtzio legegilea
Diputatuen Kongresuak eta Senatuak parte hartzen dute Estatuko legeak onartzeko prozeduran. Onartu aurretik, eztabaida-prozedura publikoa jarraitzen da, iritziak iritzi publikora iritsi ahal izateko. Bi Ganberek ez dute maila berean parte hartzen:
- Beste herrialde batzuetan ez bezala, testu legegile ororen tramitazio parlamentarioa, normalean, Diputatuen Kongresuan hasten da. Beste herrialde batzuetan, ekimenaren egileak testua zein Ganberak ezagutu behar duen aukera dezake TU(Konstituzioaren 88. artikulua). TKasu bakar batean soilik esku hartzen du Senatuak Diputazioen Kongresua baino lehenago prozedura legegilean: Lurralde arteko Konpentsazio Funtseko proiektuetan, Senatua lurralde-ordezkaritzako Ganbera zehazten duen printzipio orokorra aintzat hartzen du salbuespenak (Konstituzioaren 74.2. artikulua eta U158.2. artikuluaT).
- Senatuak Diputatuen Kongresuak onartutako dagoeneko testuei buruzko irizpena eman behar du denbora-tarte mugatu eta labur batean: normalean, bi hilabete eta hogei egun, tramitazioa presazko aitortzen bada; bi kasuetan epea hertsia da, ez mugagabea Kongresuaren kasuan bezala (Konstituzioaren 90. artikulua eta Senatuko araudiaren TU106.UT eta TU133. artikulutik 135. artikuluraT).
- Senatuak bere betoaren kontra jarri daiteke edo Diputatuen Kongresuak bidalitako testu legegileei aldaketak sar diezazkioke. Senatuak gehiengo absolutuarekin onartu behar du betoa eta zuzenketak, berriz, gehiengo soilarekin. Bi kasuetan, ekimen horiek Kongresura bidaliko dira. Diputatuen Kongresuak betoa altxa dezake Senatura bidalitako testua gehiengo absolutuz berretsita, edo gehiengo soil batekin betoa jarri zenetik bi hilabete igarotakoan. Era berean, Kongresuak Senatuaren aldaketei buruzko iritzia eman dezake onartuz edo ez onartuz gehiengo soil batekin (Konstituzioaren 90. artikulua eta Senatuko araudiaren TU106.T eta TU122. artikuluakUT).
Informazio gehiago:
- Prozedura legegile arrunta
- Prozedura legegile bereziak. (Irakurraldi bakarra. Eskumen legegilearen ordezkaritza osoa batzordean. Larrialdia. Autonomia Estatutuak. Estatuko Aurrekontu Orokorrak).
- Konstituzio-erreformaren prozedura
Aurrekontu-funtzioa
Estatuaren gastuak onartzean datza. Urtero egiten da Estatuko Aurrekontu Orokorren Legearen bitartez. Lege horrek eskuratzea espero den diru-sarrera aurreikusten du, normalean, zehaztutako zergen bidez, eta organo edo estatuko funtzio bakoitzari esleitutako gehienezko kredituak finkatzen ditu. Eragin handia du herrialdearen ekonomian eta politika publikoen exekuzioan.
Legegilearen antzeko prozedura du, baina zenbait berezitasun ere baditu. Gobernuak aurkezten ditu. Proiektua urte bakoitzeko urriaren 1a baino lehen aurkeztu behar da, dagokion ekitaldia baino lehen onartu eta indarrean sartzeko moduan egon dadin, hau da, urtarrilaren 1a baino lehen. Alabaina, edozein arrazoirengatik onartuko ez balitz, aurreko urteko aurrekontuak luzatuko dira automatikoki. Zuzenketak oso baldintza berezitan aurkez daitezke, adibidez, kontzeptu baten kreditua handitzea eskatzeko onartu ahal izateko, zuzenketa berean eta areagotzea eskatutako atal berean kopuru bereko beste murrizketa bat proposatu beharko da.
Informazio gehiago: Prozedura legegile berezia. Estatuko Aurrekontu Bereziak
Nazioarteko itunak onartzeko funtzioa
Gobernuak negoziatzen eta sinatzen ditu nazioarteko itun eta akordioak, konstituzio-atribuzioen arabera. Hori bai, oro har, nazioarteko itunek Espainiari antolamendu juridiko bat obligatzeko eta bertan parte hartzeko, Gorte Nagusiek aldez aurretik berretsi egin behar dute. Baldintza hori gabe, itun eta akordio horiek ez diote Espainiari obligatuko eta ez dira antolamendu juridikoan sartuko. Zentzu horretan, Diputatuen Kongresuak eta Senatuak aztertuko ditu. Gainera, baimentze aldera, Senatuaren botereak eta Behe Ganberarenak parekidetzat jo daitezke. Horrela, bi Ganberen artean akordiorik ez bada, diputatu eta senatari kopuru bera izango duen Batzorde Misto bat osatu beharko da eta bi Ganberen aurrean aurkeztuko den akordio batera iritsi beharko dira. Modu horretan baimenik ematen ez bada, Kongresuak erabakiko du gehiengo absolutuarekin.
Informazio gehiago: Nazioarteko itunak eta hitzarmenak baimentzeko prozedura
Kontrolatzeko eta indar politikoaren funtzioa
Ganberek Gobernuaren jarduna fiskalizatu, gainbegiratu eta, hala balegokio, kritikatzen dute eta, horrela, informazio eskuratu eta Gobernuaren politika bideratzen da. Gainera, herri-ordezkariek kontrolatzen dutela sentiarazten diote Gobernuari.
Funtzio hori araudian zehaztutako tresna multzo baten bidez garatzen dira: galderak, interpelazioak, mozioak, Gobernuak bidalitako komunikazioei eta txostenei buruzko eztabaidak, agerraldiak eta ikerketa-batzordeak eta batzorde bereziak.
Informazio gehiago: Kontrolatzeko eta indar politikoaren prozedurak. (Galderak. Interpelazioak. Mozioak. Komunikazioak eta txostenak. Agerraldiak. Ikerketa-batzordeak eta batzorde bereziak).
Lurralde osotasunaren funtzioa
Lurralde-ordezkaritzaren Ganberaren definizioarekin lotutako Senatuaren esku-hartze multzo bat hartzen du baitan. Funtzio honetan, Senatuak Diputatuen Kongresuaren botere berak ditu eta azken hori baino lehen eta bakarrik adierazteko gaitasuna du. Hauek dira:
- Autonomia-erkidegoen arteko lankidetza-akordioak onartzea.
Informazio gehiago: Autonomia-erkidegoen arteko akordioak baimentzeko prozedura - Lurralde arteko Konpentsazio Funtsa hornitzea, banatzea edo arautzea.
- Autonomia-erkidegoen arau-xedapenen harmonizazio-legeak emateko beharrak hautematea.
Informazio gehiago: Harmonizazio-legeak emateko beharra hautemateko prozedura - Autonomia-erkidegoek derrigorrez beren konstituzio- eta lege-obligazioak betearazteko neurriak hartzeko edo Espainiaren interesen kontra modu larrian jarduten duenean bere jarduna eragozteko (Konstituzioaren 155.1. artikulua). (artículo 155.1 de la Constitución).
Informazio gehiago: Konstituzioaren 155.1. artikulua aplikatzeko prozedura - Udalbatzetako organoak desegiteko baimena, interes orokorrak larriki kaltetu eta konstituzio-obligaziorik betetzen ez duen kudeaketa eginez gero (Toki Araubidearen Oinarriak arautzen dituen Legearen 61. artikulua. )
Beste organo batzuk hautatzeko funtzioak
Kongresuak eta Senatuak zenbait konstituzio-organoren edo garrantzia handiko organoen osagai guztiak edo gehienak aukeratzen ditu:
Zehazki esanda, Senatuak zera aukeratzen du:
- Konstituzio Auzitegiko hamabi magistratuetatik lau
- Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiko hogei kidetatik hamar
- Arartekoa, Diputatuen Kongresuarekin batera
- Kontu Auzitegiko hamabi kontseilaritik sei
- RTVE korporazioko Administrazio Kontseiluko hamar kideetako lau
- Datuak Babesteko Espainiako Agentziaren Kontsulta Kontseiluko kide bat
- Bizitza Militarraren Behatokiko bederatzi kideetatik lau
- Gardentasun eta Gobernu Onaren Batzordeko bokal bat