Funcións do Senado

Última revisión 06/10/2022

A Constitución española de 1978 (artigo 66) outorga ás Cortes Xerais e, por tanto, ao Senado as tres funcións típicas de todo Parlamento: a potestade lexislativa do Estado, a aprobación dos seus orzamentos e o control da acción do Goberno. A estas engádense as previstas noutros artigos da Constitución.

1. Lexislativa
2. Orzamentaria
3. Autorización de tratados internacionais

1. Control e impulso político
2. Integración territorial
3. Elección doutros órganos

Función lexislativa

O Congreso dos Deputados e o Senado participan no procedemento de aprobación das leis do Estado. Esta aprobación realízase tras seguir un procedemento de carácter deliberante e público que permite que as súas opinións cheguen á opinión pública. Esta participación na función lexislativa non se desenvolve en termos de igualdade entre ambas cámaras:

1. A tramitación parlamentaria de todo texto lexislativo iníciase habitualmente no Congreso dos Deputados, a diferenza do que ocorre noutros países, nos que o autor da iniciativa pode optar pola Cámara que deberá coñecer do texto en primeiro lugar (artigo 88 da Constitución). Soamente nun caso intervén o Senado no procedemento lexislativo con prioridade temporal sobre o Congreso dos Deputados: nos proxectos do Fondo de Compensación Interterritorial, excepción ao principio xeral que se xustifica en razón da concepción do Senado como cámara de representación territorial (artigos 74.2 e 158.2 da Constitución).
2. O Senado debe deliberar sobre textos xa aprobados polo Congreso dos Deputados nun tempo acoutado e breve: dous meses normalmente e vinte días no caso de que se declarase urxente a tramitación; prazo estrito en ambos casos fronte ao ilimitado do Congreso (artigos 90 da Constitución e 106 e 133 a 135 do Regulamento do Senado).
3. O Senado pode opoñer o seu veto ou introducir emendas aos textos lexislativos que lle sexan remitidos polo Congreso dos Deputados. O veto debe ser aprobado por maioría absoluta do Senado e as emendas por maioría simple. Nun e outro caso, estas iniciativas son remitidas ao Congreso. O Congreso dos Deputados pode levantar o veto ratificando por maioría absoluta o texto que remitiu ao Senado, ou por maioría simple unha vez transcorridos dous meses dende a interposición do mesmo. O Congreso, así mesmo, pronúnciase sobre as emendas do Senado aceptándoas ou non por maioría simple (artigos 90 da Constitución e 106 e 122 do Regulamento do Senado).

Para máis información:

1. Procedemento lexislativo ordinario
2. Procedementos lexislativos especiais: . (Lectura única. Delegación de competencia lexislativa plena en comisión. Urxencia. Estatutos de autonomía. Orzamentos Xerais do Estado).
3. Procedemento de reforma constitucional

Función orzamentaria

Consiste na aprobación dos gastos do Estado, o que se fai anualmente a través da Lei de Orzamentos Xerais do Estado. Esta lei prevé os ingresos que se espera obter, normalmente mediante os tributos establecidos, e fixa o máximo dos créditos asignados a cada órgano ou función estatal. A súa repercusión na economía do país e na execución de políticas públicas é moi importante.

O seu procedemento é similar ao lexislativo, pero con algunhas particularidades. Así a súa presentación está reservada ao Goberno. O proxecto correspondente debe presentarse antes do 1 de outubro de cada ano, de tal modo que poida estar aprobado e entrar en vigor antes do exercicio correspondente, ou sexa, antes do 1 de xaneiro. Non obstante, se por calquera razón non se chegase a aprobar, se prorrogan automaticamente os orzamentos do ano anterior. A presentación de emendas está sometida a condicións moi estritas, como por exemplo que as que supoñan aumento de crédito nalgún concepto unicamente poderán ser admitidas a trámite se na propia emenda se propón unha baixa de igual contía na mesma sección á que se refira.

Para máis información: Procedemento lexislativo especial. Orzamentos Xerais do Estado

Función de autorización de tratados internacionais

Os tratados e acordos internacionais son negociados e asinados polo Goberno en virtude das súas atribucións constitucionais. Agora ben, con carácter xeral, para que os tratados internacionais poidan obrigar a España e formar parte do ordenamento xurídico se require que as Cortes Xerais autoricen previamente a súa ratificación, de tal modo que sen este requisito tales tratados e acordos non obrigan a España nin se incorporan ao seu ordenamento xurídico. Neste sentido, son examinados polo Congreso dos Deputados e polo Senado. Ademais, nesta función de autorización os poderes do Senado poden considerarse practicamente equiparados aos da Cámara baixa. Así, no suposto de existir un desacordo entre ambas cámaras, debe constituírse unha Comisión Mixta integrada por igual número de deputados e senadores, que haberá de tratar de alcanzar un acordo sobre a materia, que deberá ser presentado a ambas cámaras. Se non se concede a autorización desta forma, decidirá o Congreso por maioría absoluta.

Para máis información: Procedemento de autorización de tratados e convenios internacionais

Función de control e impulso político

As cámaras fiscalizan, supervisan e, no seu caso, critican a actuación do Goberno o que permite obter información e orientar a política do Goberno. Ademais contribúe a que o Goberno se sinta controlado polos representantes populares.

Esta función desenvólvese mediante unha serie de instrumentos regulados no Regulamento: as preguntas, as interpelacións, as mocións, os debates sobre as comunicacións e informes remitidos polo Goberno, as comparecencias e as comisións de investigación e especiais.

Para máis información: Procedementos de control e impulso político. (Preguntas. Interpelacións. Mocións. Comunicacións e informes. Comparecencias. Comisións de investigación e especiais).

Función de integración territorial

Abarca unha serie de intervencións do Senado relacionadas coa súa definición de cámara de representación territorial. Nelas o Senado iguala os seus poderes aos do Congreso dos Deputados e mesmo ten a facultade de pronunciarse con carácter previo ou exclusivo. Son as seguintes:

1. Autorización dos acordos de cooperación UTentre comunidades autónomas.
   Para máis información: Procedemento de autorización de acordos entre comunidades autónomas
2. Dotación, distribución e regulación do Fondo de Compensación Interterritorial.
3. Apreciación da necesidade de ditar leis de harmonización das disposicións normativas das comunidades autónomas.
   Para máis información: - Procedemento de apreciación da necesidade de ditar leis de harmonización
4. Adopción de medidas para obrigar ás comunidades autónomas ao cumprimento forzoso das súas obrigas constitucionais e legaisUT ou previr a súa actuación cando atente gravemente contra o interese xeral de España (artigo 155.1 da Constitución).
   Para máis información: Procedemento de aplicación do artigo 155.1 da Constitución
5. Autorización para proceder á disolución dos órganos das corporacións locais no suposto de xestión gravemente daniña para os intereses xerais que supoña incumprimento das súas obrigas constitucionais (artigo 61 da Lei reguladora das bases de réxime local).  

Función de elección doutros órganos

O Congreso e o Senado elixen a todos ou boa parte dos compoñentes de certos órganos constitucionais ou de particular importancia.

En concreto, o Senado elixe a:

1. Catro dos doce maxistrados do Tribunal Constitucional
2. Dez dos vinte vocais do Consello Xeral do Poder Xudicial
3. O Defensor do Pobo, conxuntamente co Congreso dos Deputados
4. Seis dos doce conselleiros do Tribunal de Contas
5. Catro dos dez membros do Consello de Administración da Corporación RTVE
6. Un membro do Consello Consultivo da Axencia Española de Protección de Datos
7. Catro dos nove membros do Observatorio da Vida Militar
8. Un vogal da Comisión de Transparencia e Bo Goberno